Docent maatschappijleer van Het Bouwens: 'hoe leren we jongeren respect te hebben voor democratie?'

Laat ik eens beginnen met het intrappen van open deuren. In het huidige democratische Nederland functioneert de grootste partij ondemocratisch en maakt de leider van die partij democratische instituties uit voor nep en betiteld deze als tuig van de richel. In dat democratische Nederland roept deze leider op om onze democratische waarden te beschermen, door maatregelen voor te stellen die ondemocratisch zijn. Dit is mijn democratische reactie.

Dag in, dag uit ben ik als docent maatschappijleer bezig om onze waardevolle democratische waarden uit te dragen. Om onze jeugd de liefde voor vrijheid en gelijkwaardigheid bij te brengen. Ik leg mijn leerlingen uit dat de definitie van een democratie niet is dat je alleen de meerderheid van stemmen hebt, zoals Wilders suggereert. Dat is slechts de wijze waarop besluiten tot stand komen. Democratie houdt ook in dat de rechten van minderheden gewaarborgd zijn en blijven. Dat de waarden vrijheid en gelijkheid gerespecteerd worden. Als docent hoop je dan ook dat de politici in Nederland hun democratische rug recht houden.

Neem het complexe probleem van de rellen in Amsterdam. Daar zou ik als docent meerdere lessen voor nodig hebben om te behandelen. Zo veel perspectieven, verklaringen en aspecten die je niet wilt reduceren tot clickbaits. Je wilt leerlingen de verschillende kanten laten zien en dat vanuit democratisch rechtstatelijk perspectief bespreken. Met ruimte en veiligheid voor ieders inbreng. Dit complexe probleem wordt door rechtse politici teruggebracht tot ondemocratische spierballenkreten. Tal van ondemocratische voorstellen vliegen door de kamer en via schermpjes door het land. De rechtse oplossingen voor problemen zijn niet meer democratie, maar meer onderdrukking, uitsluiting en polarisatie. Van een verbod op bepaalde media-accounts tot het beperken van het  demonstratierecht. Wilders roept op om paspoorten af te nemen. Projecteert het wangedrag van individuen op hele groepen. Verwijt deze een gebrek aan democratische waarden. Wilders is zo gericht op de splinters, dat hij zijn eigen balk niet ziet. In de klas tracht je deze stortvloed aan kreten een plek te geven. Hoe moet je leerlingen duidelijk maken dat een echte democratische houding niet de stok is, maar eerder fijn schuurpapier. Voorzichtig bij gebruik, af en toe vervelend, maar het resultaat is beter.

Als docenten leren wij onze jeugd om conflicten op een vreedzame manier op te lossen. Om respect voor elkaar te hebben, juist als je het oneens bent. Om te luisteren naar elkaar, ook al wil je wegrennen. We leren onze jeugd dat de wereld waarin we leven niet perfect is. Dat ze te maken kunnen krijgen met uitsluiting, armoede en tegenslag. Wij leren ze dat we in een democratie de keuze hebben om onze wereld te verbeteren. Wat zou het mooi zijn als de politici deze democratische principes ook zouden toepassen. Stel dat wij als docenten dezelfde aanpak als politici zouden hanteren. Dat repressie, dreigende taal en ontmenselijking de oplossingen zijn om problemen op school aan te pakken. Dat mogen we niet accepteren. In onze lokalen moeten wij laten zien wat echte democratie is. Het is al lastig genoeg zonder politici.

In Trouw stond het volgende citaat van de burgerrechtenactiviste Maya Angelou: ”Je zult niet alles wat je overkomt in de hand kunnen houden, maar je kunt beslissen om je er niet door te laten klein krijgen.” We laten onze democratie niet klein krijgen. Niet door relschoppers, niet door autocratische leiders en niet door populistische retoriek. Wij gaan ons inzetten voor meer democratie en niet minder. Door in ons gedrag, in onze houding en in onze lessen een democratisch bewustzijn te laten groeien. Het is geen gemakkelijke of snelle oplossing, maar wel de juiste democratische weg.